Kto ponosi winę za otyłość u dzieci i jak ją leczyć?

Jak obecnie wygląda kwestia otyłości u dzieci?

30 lat temu 10% dzieci miało dodatkowe kilogramy i w większości przypadków cierpiało na nadwagę. Dziś jest to 25% dzieci – jedno na czworo dzieci waży więcej niż powinno. I niestety w większości nie jest to nadwaga, ale otyłość.

W rezultacie wiele dzieci może cierpieć na problemy zdrowotne w młodszym wieku niż większość rodziców z dodatkowymi kilogramami (wysokie ciśnienie krwi, choroby układu krążenia, cukrzyca typu 2 itp.) Nie wystarczy mieć nadzieję, że dziecko z otyłości wyrośnie.

Obserwując liczby odzwierciedlające odsetek otyłości dzieci można wyciągnąć smutny wniosek, że brakuje systematycznej terapii otyłości u dzieci. Jest ona na niższym poziomie niż analogiczne terapie dla dorosłych, a przecież wszyscy wiemy, jak duży jest to obecnie problem. Co więcej, w większości przypadków dziecko z otyłości nie wyrośnie.

• Najlepszą rzeczą jest oczywiście zapobieganie – tak, aby dodatkowe kilogramy w ogóle się nie gromadziły. Ale jeśli już się pojawią, kluczem do sukcesu jest zmotywowany profesjonalista i zmotywowana rodzina, które rzadko idą w parze.

Brakuje ośrodków leczenia otyłości u dzieci, w których zapewniona byłaby kompleksowa, długoterminowa praca z rodziną. Po przeanalizowaniu nawyków żywieniowych i ruchowych oraz roli psychiki w powstawaniu zbędnych kilogramów, przygotowywany byłby indywidualny program dla każdego dziecka i całej rodziny. W skład centrum wchodziłby pediatra, endokrynolog, terapeuta żywieniowy, fizjoterapeuta i psycholog oraz inni specjaliści. Należy pamiętać, że podczas wprowadzania zmian należy pracować nad gotowością motywacyjną zarówno rodziców, jak i dziecka.

• Terapia otyłości u dzieci leży przede wszystkim w rękach rodziny.

Skąd rodzic wie, że dziecko musi schudnąć?

Wydawać by się mogło, że rodzic zauważy gołym okiem, że dziecko ma nadwagę lub jest otyłe i spróbuje coś z tym zrobić. Niestety, tak nie jest. Rodzic otoczony przez całą dalszą rodzinę z dodatkowymi kilogramami często nie widzi, a nawet nie chce widzieć otyłości swojego dziecka. Nie chce zmieniać stereotypów, które na początku są wygodne (dopóki nie pojawią się poważne problemy zdrowotne). Im wcześniej otyłość rozwija się u dzieci, tym większe ryzyko wcześniejszego wystąpienia problemów zdrowotnych.

W każdej chyba przychodni wiszą wykresy percentylowe, które umieszczają na skali dziecko w normie, z nadwagą lub otyłością. Nawet jeśli pediatra poinformuje rodzica o nadwadze lub otyłości dziecka, rodzic nie zdaje sobie sprawy z powagi sytuacji, zwłaszcza jeśli sam ma dodatkowe kilogramy, z którymi nic nie chce robić.

Jakie są zagrożenia związane z dodatkowymi kilogramami u dzieci?

Ryzyko jest nie tylko zdrowotne, ale także psychologiczne. Dziś już nikt nie ma wątpliwości, że otyłość jest chorobą i powoduje poważne problemy dla pacjentów, takie jak choroby układu krążenia, cukrzyca typu 2, zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego itp.

Otyłość ma negatywny wpływ nie tylko na zdrowie fizyczne dziecka, ale także na jego psychikę. Współczesne cywilizowane społeczeństwo tworzy klimat negatywnych postaw wobec osób z otyłością, ośmieszając je w środkach masowego przekazu, mechanicznie kojarząc wagę z wartością osobowości, podkreślając wychudzenie. Otyłość utrudnia życie dziecku od najmłodszych lat. Już w przedszkolu różne badania wykazały, że dzieci z otyłością są jednymi z najmniej lubianych dzieci, a ta dyskryminacja towarzyszy im przez całe życie. Co więcej, dzieci często nie pokazują, jak bardzo przeszkadza im otyłość.

Na czym powinna skupić się rodzina?

Najlepiej byłoby skonsultować się z pediatrą, terapeutą żywieniowym, psychologiem, fizjoterapeutą itp. Tych jednak brakuje. Jednym z możliwych rozwiązań jest wykorzystanie telemedycyny w leczeniu otyłości. Pomocne mogą być wysokiej jakości kursy zdrowego stylu życia dla dzieci i rodziców prowadzone przez ekspertów, zarówno na żywo, jak i online.

Kluczem jest regularna dyscyplina żywieniowa z naciskiem na nie pomijanie głównych posiłków i wyeliminowanie całodziennego podjadania. Następnie należy stopniowo ograniczać i eliminować słodkie napoje. Czasami możliwe jest zastąpienie słodkich napojów niesłodzonymi od razu, ale należy uważać, aby nie zmniejszyć spożycia płynów. Kolejnym krokiem jest zwiększenie spożycia warzyw i owoców. Ogranicz spożycie niekorzystnych pod względem odżywczym pokarmów bogatych w cukry dodane, sól i nieodpowiednie tłuszcze (ogranicz spożycie słodyczy, herbatników, ciast, słodkich wypieków, smażonych potraw, słonych przekąsek, wędlin itp.) Ogranicz wizyty w restauracjach typu fast food i spożycie wysoko przetworzonej żywności. Naucz dzieci spożywania dobrej jakości podstawowych produktów żywnościowych (warzyw, owoców, niearomatyzowanych produktów mlecznych, roślin strączkowych, zbóż, mięsa, ryb, jaj itp.) Upewnij się, że jedzą dużo białka (ryby, chude mięso, jaja, produkty mleczne, rośliny strączkowe) i odpowiednie ilości dobrej jakości tłuszczów (oliwa z oliwek i olej rzepakowy, orzechy, nasiona, ryby).

Celem jest również zwiększenie aktywności fizycznej, zarówno aktywnej, jak i rutynowej, oraz ograniczenie siedzącego trybu życia. Nowe badania pokazują, że nieprzerwane siedzenie jest bardzo ryzykowne dla zdrowia. Jeśli zachęcamy dziecko do aktywności, ale pozostawiamy je w bezruchu przez wiele godzin, np. przed telewizorem lub komputerem, korzyści płynące z aktywnego ruchu są ograniczone.

Możesz zacząć od ograniczenia siedzącej aktywności zarówno swojej, jak i dziecka i przerywać ją co najmniej co pół godziny, nawet jeśli jest to krótki ruch. Wystarczy rozciągać się lub spacerować po mieszkaniu podczas oglądania telewizji, np. za każdym razem, gdy pojawia się reklama, a podczas samego oglądania programu można porządnie poskakać przez chwilę na fit ballu, pojeździć na rowerku treningowym – rodzic podczas wiadomości, a dziecko podczas bajki itp.

• W przypadku uroczystości rodzinnych zaplanuj z wyprzedzeniem zajęcia, które pozwolą spędzić minimum czasu przy stole. Zobaczysz, że dziecko będzie się z Tobą bawić, zamiast siedzieć bezczynnie przy stole.

Największy wpływ na zdrowy styl życia dzieci ma rodzina. Spróbuj wybrać niektóre z poniższych wskazówek i stopniowo wprowadzaj je do swojego życia.

Staraj się wyciągać dzieci z ich pokojów, aby jadły razem przynajmniej wieczorem. Stwórz otwartą i wspierającą atmosferę, zachęcaj do rodzinnych dyskusji i stwórz pozytywne środowisko wokół jedzenia, które będzie promować zdrowe zachowania i relacje z jedzeniem. Unikaj tworzenia stresującego środowiska wokół jedzenia. Nie omawiaj nieprzyjemnych rzeczy podczas posiłków, takich jak złe oceny w szkole itp. Wspólne spożywanie posiłków daje możliwość dzielenia się doświadczeniami z całego dnia, planowania zajęć rekreacyjnych, co może pomóc w utrzymaniu pozytywnych relacji z jedzeniem i zwiększyć poczucie wspólnoty wśród członków rodziny.

• W odniesieniu do żywności stosuje się uczenie społeczne i naśladownictwo.

Dziecko odbiera zachowanie rodziców i kojarzy ich reakcje z konkretnym podawanym jedzeniem. Odbiera zarówno bodźce pozytywne (smakowało mi), jak i negatywne (np. stwierdzenie ojca – nie jestem królikiem, żeby jeść warzywa).

Jedz świadomie: Naucz swoje dziecko słuchać swojego ciała i praktykować uważne jedzenie. Dzieci nie powinny jeść automatycznie podczas wykonywania różnych czynności. Poproś więc dzieci, aby nie robiły nic innego podczas jedzenia (wyłącz telewizor, odłóż zabawki, tablety, telefony komórkowe – nawet swoje). Upewnij się, że wszyscy są w pełni zaangażowani w posiłek – zapytaj dziecko o kolor, kształt, zapach, smak jedzenia – to pomoże dziecku stać się bardziej obecnym i jeść świadomie. Ucz więc dzieci od najmłodszych lat, aby delektowały się każdym kęsem i dawały ciału szansę na zarejestrowanie sytości. Dzieci powinny nauczyć się rozpoznawać głód i sytość oraz nie przejadać się, gdy są najedzone. Uważne jedzenie zwiększa wrażliwość na sytość, więc rodzice i dzieci z dodatkowymi kilogramami powinni ograniczyć nadmierne spożycie żywności i posiłków. Pomaga to również wybierać żywność lepszej jakości, ponieważ dzięki uważnemu jedzeniu rodzice i dzieci odkryją, że często nie lubią jedzenia (np. niskiej jakości kiełbasy lub napojów gazowanych).

Kilka wskazówek na koniec

• Jeśli krytykujemy, to nigdy sylwetkę, kilogramy dziecka, ale konkretne niewłaściwe zachowanie.
• Informacja zwrotna powinna brzmieć pozytywnie, nawet jeśli wypowiadamy się krytycznie. Zawsze powinieneś mówić o konkretnej czynności, która może ci się nie podobać, a nie mówić negatywnie o dziecku w ogóle.
• Nie używaj jedzenia jako narzędzia edukacyjnego, nie karz ani nie nagradzaj jedzeniem, nagradzaj dziecko doświadczeniami lub życzeniami, a nie słodyczami, nie zastępuj miłości jedzeniem.
• Słodycze nie są dawane jako nagroda, ale jako część zaplanowanej rozrywki.
• Nie nagradzaj dziecka za zjedzenie nielubianego jedzenia ulubionym.
• Każde dziecko powinno być zachęcane do spożywania zdrowych, smacznych i zbilansowanych posiłków jako podstawy nawyków żywieniowych, od których można od czasu do czasu odstąpić.
• Bądź przewodnikiem swojego dziecka na ścieżce kształtowania nowych nawyków i wspólnie wyruszcie w kreatywną podróż prowadzącą do zdrowego stylu życia.

Uświadom sobie, że zmiana nawyku jest takim samym procesem, jak uczenie dziecka jazdy na rowerze lub gry w tenisa, albo gdy uczysz się prowadzić samochód. Nie uczysz się tego z dnia na dzień, ale poprzez małe, stopniowe kroki i ciągłe powtarzanie, aż nawyk wejdzie Ci w krew. Oczywiście po drodze popełniasz błędy. Bądź miły dla siebie i swojego dziecka na drodze do zmiany stylu życia. Wyłapywanie otyłości u dzieci jest bardzo ważne, ponieważ niestety dziecko z dodatkowymi kilogramami zazwyczaj nie wyrośnie z otyłości bez Twojego wysiłku. Rodzice często mają na to nadzieję i nie podejmują żadnych wysiłków, aby pomóc swojemu dziecku.

Autorka: dr Iva Málková, od ponad 30 poświęca się pracy z otyłością, założycielka STOB, organizacji walczącej z otyłością w Czechach.
foto: cz.depositphotos.com