Wraz z rosnącą popularnością indyjskich restauracji, zaczynamy również używać coraz więcej indyjskich nazw potraw.
Nie jest chyba problemem zapamiętanie, że słowo „aloo” oznacza ziemniaka, „palak” – szpinak, „chana” – ciecierzycę, „dhal” – soczewicę, „rajma” – fasolę, „mattar” – groszek, „paneer” – ser, „raita” – jogurt, „gobhi” – kalafior, a „malai kofta” – smażone kluski z ciasta ziemniaczanego.
Kiedy więc widzisz aloo palak w menu obiadowym, jasne jest, że będą to ziemniaki i szpinak. Problemem mogą być jednak poszczególne sosy. Zwykle kierujemy się ikoną papryczek- brak, jedna oraz trzy, które oznaczają już bardzo ostre jedzenie. Ale czy jest jakiś inny sposób, aby stwierdzić, czy danie jest ostre?
Słowo masala oznacza mieszankę przypraw. Takie mieszanki występują nie tylko w Indiach. Z Bułgarii znamy czubricę, z Bliskiego Wschodu za´tar lub harissę, z Gruzji i Armenii adźikę, z Wietnamu mieszankę pięciu zapachów itd. Każda mieszanka przypraw jest inna, oferuje inne smaki i za każdym razem jest zdominowana przez inny rodzaj przypraw. Ale tymi mieszankami zajmiemy się innym razem.
W Indiach mieszanki przypraw są również ustalane zgodnie z ajurwedą (tradycyjna medycyna indyjska), z rozróżnieniem na gorące i chłodne rodzaje dla różnych pór roku i dla różnych natur ludzkich. Każda osoba powinna stosować różne mieszanki w różnych porach roku, aby zrównoważyć organizm i zmaksymalizować korzyści zdrowotne każdej przyprawy.
Co się o wpływie tych mieszanek przypraw na zdrowie? Między innymi mają pozytywny wpływ na trawienie, krążenie krwi, układ odpornościowy, pomagają w zaparciach, kaszlu, przeziębieniach, zmęczeniu, pobudzają myślenie, obniżają ciśnienie krwi i cholesterol, łagodzą objawy zapalenia stawów.
Te mieszanki przypraw stanowią podstawę większości, jeśli nie wszystkich, indyjskich sosów. W zależności od rodzaju użytych przypraw, taką nazwę nosi następnie sos a i często samo danie. Na przykład wszystkie sosy curry i potrawy oznaczone jako curry są przygotowywane z mieszanki garam masala.
Jednak same masale często różnią się pod względem podstawy, co pokażemy poniżej na przykładzie garam masala. W Indiach poszczególne składniki i ich ilości w masalach różnią się w zależności od kuchni północy i kuchni południa, ale także na przykład w zależności od regionów i obszarów.
W tym miejscu należy powtórzyć, że mieszanka przypraw zwana curry nie jest indyjska, ale jest to mieszanka stworzona w Wielkiej Brytanii, gdzie próbowano naśladować garam masala z Indii.
To niekoronowany król wszystkich indyjskich mieszanek, stosowany we wszystkich sosach i potrawach. W mieszance dominuje czarny kardamon, cynamon, goździki oraz – z wyjątkiem południowych Indii – kmin rzymski, zielony kardamon i czarny pieprz. Anyż i gałka muszkatołowa dodawane są w Kaszmirze i Kerali, kolendra tylko w Kaszmirze, a suszony imbir tylko w Pendżabie.
W porównaniu do mieszanki znanej w krajach zachodnich jako curry (tak naprawdę mówimy tylko o mieszance przypraw, a nie o jedzeniu), garam masala nie zawiera kurkumy, kozieradki i czosnku, a także goździków i anyżu gwiazdkowatego.
Jest to gorąca mieszanka (słowo „garam” oznacza gorący) i może być używana w kuchni w zasadzie do wszystkiego – do przyprawiania mięsa podczas pieczenia i grillowania, do dań z roślin strączkowych, ale Hindusi przyprawiają nią również napoje jogurtowe. Jest podstawą pikantnych sosów tikka.
Poniższe trzy masale są zasadniczo podobne. Pierwsze dwie są przeznaczone do konkretnych roślin strączkowych, trzecia do kuchni zimnej, ale skład jest podobny dla wszystkich trzech. W dwóch pierwszych dominuje kolendra, są też suszone mango, nasiona granatu, chili, kminek, gałka i kwiat muszkatołowy, kozieradka, czarna sól, goździki, mięta, kardamon, suszony imbir. Chana masala jest używana do przygotowywania wszystkich potraw z ciecierzycy.
Tutaj również w mieszance dominuje kolendra. Jednak w przeciwieństwie do wspomnianej chana masala, rajmah masala zawiera również czarny pieprz, kachri, cynamon, tamaryndowiec i nepalski kardamon. Mieszanka przeznaczona jest do spożywania z fasolą, zarówno białą, czerwoną, jak i olbrzymią.
Niektóre mieszanki przypraw są przeznaczone nie tylko do gotowania, ale także (a czasem zwłaszcza) do gotowania na zimno lub aromatyzowania potraw po ugotowaniu. Takim przykładem jest wspomniany wcześniej za’tar, harissa czy właśnie ta chunky chat masala. W składzie dominuje czarna sól, która dodaje specyficznego smaku i którą teraz przedstawimy nieco bliżej.
Czarna sól (znana również jako sanchal lub kala namak) jest wydobywana w wulkanicznych regionach Pakistanu i Indii. Nie jest to tak naprawdę sól, nie jest nawet czarna, jest bardziej różowa, polska nazwa jest myląca. Jest to bogata mieszanka minerałów, bogata w żelazo i siarczek. Nie zawiera tyle sodu, co zwykła sól, więc jest zdrowsza, pomaga w trawieniu lub przy wzdęciach i zgadze. Jest stosowana jako składnik sałatek, sosów chutney, serów itp.
Oprócz czarnej soli, chunky chat masala zawiera również suszone mango, kmin rzymski, kachri, kolendrę, miętę, czarny pieprz, asafetydę, suszony imbir, chili, nasiona granatu, kmin koptyjski, tamaryndowiec i gałkę muszkatołową. Ponieważ ma smak siarki, spróbuj posmarować chleb masłem i posypać go na przykład gruboziarnistą chat masalą. Poczujesz się, jakbyś jadł chleb z jajkiem na twardo.
Tandoor to specyficzny rodzaj cylindrycznego indyjskiego pieca o wysokości około metra, w którym przygotowuje się różne potrawy. Jeśli więc lubisz piec lub smażyć mięso, ryby, przygotowywać królika, kotlety lub szaszłyki, lub jeśli lubisz pieczone ziemniaki, pieczone warzywa, grzyby, to jest to idealna mieszanka przypraw do tego przygotowania. Na przykład, spróbuj wymieszać tę mieszankę przypraw z sokiem z cytryny i jogurtem, tworząc krem do obtoczenia kurczaka i pozostaw go na 10 godzin przed pieczeniem.
Mieszanka zawiera głównie kolendrę, imbir, kminek, chili, czosnek, kardamon, koper włoski i kurkumę. Czasami dodaje się także gałkę muszkatołową, czarny pieprz, liść laurowy, kozieradkę, gorczycę lub kwas cytrynowy.
Ta mieszanka jest dość często mylona z masala chai – patrz poniżej (zarówno chai, jak i chaat brzmią podobnie), ale obie są przeznaczone do różnych celów, więc należy zachować ostrożność przy wyborze. Najczęściej zawiera sproszkowane mango, asafoetidę lub inaczej diabelskie łajno, kmin rzymski, chili, goździki, czarną sól, kolendrę, pippali (długi pieprz), miętę i imbir. Słowo chaat oznacza dobroć, przekąskę, przysmak. Mieszanka ta jest stosowana w zimnej i gorącej kuchni do przyprawiania potraw, w sałatkach, jogurtach, wypiekach, podczas gotowania ziemniaków, warzyw lub w zupach.
Zgodnie z nazwą, mieszanka ta przeznaczona jest do herbat. Co jest pewnym paradoksem, ponieważ w czasach starożytnych (takich co najmniej cztery tysiące lat przed naszą erą) pito ekstrakt z następujących przypraw i ziół, ale herbatę zaczęto dodawać do mieszanki znacznie później. Mieszanka składa się z cukru palmowego, suszonego imbiru, bazylii, pieprzu, kolendry, kminku, gałki muszkatołowej, witanii (ashwaganda, indyjski żeń-szeń), korzenia imbiru, kurkumy, lukrecji, indyjskiej sarsaparilli i galbanum. Czasami dodaje się także kardamon, goździki, pieprz długi i cynamon.
Często przygotowywana jest z mlekiem i przypomina popularną obecnie na Zachodzie chai latte, choć w kraju pochodzenia nazywana jest yogi. Słodzona jest miodem. Herbatę zaczęto dodawać do napoju w XIX wieku, kiedy Brytyjczycy założyli plantacje herbaty w Indiach. Czarna herbata jest używana, zielona herbata w Kaszmirze. Mieszanka przypraw ponownie różni się w zależności od regionu, a nawet indywidualnej rodziny. Często zdarza się, że rodziny prześciagają się ze sobą podczas różnych imprez, aby zobaczyć, kto ma lepszą mieszankę swojej masali.
Przygotowanie jest proste i przypomina nieco parzenie greckiej lub arabskiej kawy w dżezwie lub podczas robienia melty (inaczej kawy zbożowej). Zagotowujemy wodę i dodajemy mieszankę przypraw. Doprowadzamy do wrzenia, wyłączamy, dodajemy herbatę i odstawiamy na kwadrans. Odcedzamy, słodzimy miodem i pijemy.
Niektóre sosy wykraczają poza normalne przygotowanie indyjskich dań mieszanych. Na przykład korma to gęsty, kremowy sos z pasty z pokruszonych orzechów nerkowca, maku, khoya (mleko zredukowane do konsystencji miękkiego ciasta), kokosa, śmietany, masła i szafranu. Z kolei kadai to sos cebulowo-pomidorowy doprawiony jedynie kolendrą i kminem rzymskim.
Autor: Jan Lipsansky, dziennikarz
foto: cz.depositphotos.com
Redakcja
www.dine4fit.pl
Czym właściwie jest błonnik? Kilka kliknięć w internecie to zazwyczaj wszystko, czego potrzebujemy, aby znaleźć odpowiedź.
Dziś więc przyjrzyjmy się błonnikowi, jego zalecanym ilościom i skutkom oczami dietetyka, który zajmuje się tą kwestią dzień w dzień ze swoimi klientami.
Kontynuuj czytanie 29.3.2023
… czyli myśl o jedzeniu inaczej
Masz dość niekończącego się kręgu diet i zakazów?
Może nadszedł czas, by przestać szukać cudownych rozwiązań i zacząć traktować jedzenie jako coś, co ma Ci pomagać, a nie Cię ograniczać.
Kontynuuj czytanie 17.4.2025
W mojej pracy, czy to doradcy żywieniowego czy trenerki często spotykam się z powtarzającymi się problemami, które utrudniają ludziom schudnięcie.
Jednym z nich jest nieustanna i silna ochota na słodkie produkty.
Kontynuuj czytanie 14.4.2025
Schudłam. Po latach starań, liczba na wadze w końcu zmieniła się na taką, którą uznałam za akceptowalną. Przez ten czas kilka razy zmieniałam garderobę.
Kiedy zaczęło mi być luźno, musiałam zaciskać pasek. Ludzie wokół zaczęli zauważać zmianę.
Kontynuuj czytanie 10.4.2025
Żylaki to problem, który dotyka coraz większą liczbę osób, szczególnie w społeczeństwach, w których tryb życia jest mało aktywny. Często są one traktowane jako problem estetyczny, ale w rzeczywistości mogą prowadzić do poważniejszych komplikacji zdrowotnych. W tym wpisie przyjrzymy się, czym są żylaki, jakie są ich przyczyny, objawy i jak można je leczyć.
Kontynuuj czytanie 31.3.2025
Neutralna pozycja kręgosłupa jest również bardzo często wspominana w kontekście mięśni brzucha. Czym dokładnie jest, wyjaśnimy sobie dzisiaj.
Neutralna pozycja kręgosłupa to nie – jak się czasem mówi – pozycja, w której zostaniesz już na zawsze.
Kontynuuj czytanie 26.3.2025
Tabele kalorii są dostępne w Internecie, na telefonie, tablecie i smartwatchach, takich jak Garmin i Apple Watch.
