Wszystko, co musisz wiedzieć o białku
Bardzo częstym pytaniem, które jednak wciąż gdzieś powraca jest: „Gdzie mogę znaleźć białko? Nie mogę zaspokoić mojego zapotrzebowania na białko.
Przyjrzyjmy się więc temu bliżej. Jestem głęboko przekonany, że po przeczytaniu tego artykułu będzie Ci o wiele łatwiej wypełnić swoje kółko białek w aplikacji.
Na początek trochę teorii i dlaczego wypełnienie białkowe jest tak ważne
Ponadto, jeśli staramy się schudnąć, zaleca się przyjmowanie wystarczających ilości białka w diecie również ze względu na jego wysoki efekt sycący (który jest również efektem błonnika) i jego efekt termiczny (tj. organizm musi wydać więcej energii na trawienie białka niż na trawienie węglowodanów i tłuszczów).
- 1 g białka ma wartość kaloryczną 4 kcal (tyle samo dla 1 g węglowodanów, 1 g tłuszczu to 9 kcal).
Ile białka potrzebujemy?
Przeciętna nieaktywna osoba potrzebuje 0,8 g białka/kg masy ciała. Sportowcy siłowi 1,4 – 2,2 g/kg masy ciała. Seniorzy do 1,2 g/kg masy ciała (aby pomóc utrzymać masę mięśniową i siłę). Dla przeciętnej, mało aktywnej osoby bardziej odpowiednie może być około 1,2 – 1,5 g białka/kg masy ciała.
Ilość białka może nam wyliczyć aplikacja Dine4Fit, ale…
W większości przypadków możemy kierować się aplikacją Dine4Fit, aby ustalić potrzebną nam ilość białka. Są jednak wyjątki – przy problemach z nerkami, konieczne jest skonsultowanie ilości białka z lekarzem (przy zdrowych nerkach, nawet wyższe do wysokich ilości białka nam nie zaszkodzą, mogą być po prostu zbędne). Drugim przypadkiem jest sytuacja, gdy mamy wysoki procent tkanki tłuszczowej w organizmie (około 40% tkanki tłuszczowej i powyżej). W tym przypadku aplikacja często ustawia niepotrzebnie wysoką ilość białka i można ją dostosować, w przeciwnym razie użytkownicy niepotrzebnie stresują się, że nie są w stanie osiągnąć ustawionej wysokiej ilości.
W takich przypadkach ilość białka można obliczyć na podstawie aktywnej masy ciała, tzw. FFM. FFM obliczamy, odejmując od całkowitej masy ciała procentową zawartość tkanki tłuszczowej. Na przykład przy wadze 100 kg i 40% tkanki tłuszczowej FFM wynosi 60 kg. W praktyce z klientami sprawdziło mi się mnożenie tej wartości przez współczynnik 1,8, co oznacza, że optymalna ilość białka potrzebna do utrzymania masy mięśniowej w tym przypadku wynosi około 108 g (60×1,8). Białko, które w takim przypadku zmniejszamy względem automatycznego ustawienia apki, można dodać w tej samej ilości w formie węglowodanów, ponieważ oba składniki mają tę samą wartość kaloryczną.
Gdzie znaleźć białko
Zwierzęce – jaja, mięso, ryby, produkty mleczne i sery (Skyr, mozzarella, Cottage, twaróg, mleko, jogurt grecki, ricotta…), sery twarde, serki, wysokiej jakości szynka, schmakoun, białko serwatkowe…
Roślinne – soja, komosa ryżowa, amarantus, orzechy, płatki owsiane, rośliny strączkowe, makaron, płatki orkiszowe…
Niektóre główne źródła białka
- 100 g surowego mięsa – około 20 g białka
- 1 jajko – 6 g białka
- 100 g sera żółtego 30% – 25 g białka
- 100 g twarogu – 10–26 g białka w zależności od rodzaju
- 100 g Skyru – 12 g białka
- 100 g jogurtu greckiego – 10 g białka
- 100 g mozzarelli – 18 g białka
- 100 g serków wiejskich – 28 g białka (uwaga na wyższą zawartość soli)
- 100 g roślin strączkowych – 20–26 g białka w zależności od rodzaju
- 100 g surowej soi – 31 g białka
- 100 g płatków owsianych – 13 g białka
Czy wszystkie białka są sobie równe?
Białka są zbudowane z poszczególnych aminokwasów. Te, które zawierają wszystkie 20 aminokwasów, nazywamy pełnowartościowymi – należą do nich źródła białek pochodzenia zwierzęcego oraz soja i komosa ryżowa.
Ważna jest również biologiczna wartość białek – w uproszczeniu oznacza to stopień, w jakim organizm jest w stanie przyswoić i wykorzystać dane białko. Ocena odbywa się na skali od 0 do 100. Najwyższe wartości mają białka pochodzenia zwierzęcego (białko serwatkowe 96, jajka 94, mięso 91, mleko 90). Źródła roślinne mają jednak znacznie niższą biologiczną wartość, co oznacza, że organizm przyswaja z nich mniej białka (soja 64, rośliny strączkowe 50).
Z tego punktu widzenia nie jest najlepszym pomysłem uleganie modzie na proteinowe lub wieczorne pieczywo, które co prawda zawiera dużą ilość białka, ale niekoniecznie wysokiej jakości i o niskiej przyswajalności. Dlatego nie warto przeznaczać dużej części dziennej dawki białka na takie pieczywo. Lepiej wybrać pieczywo o lepszym składzie, a białko dostarczyć z bardziej wartościowych źródeł (wymienionych powyżej).
Nie daj się nabrać!
Znaczenie białek (protein) dostrzegają także sprzedawcy, którzy wykorzystują to w sprytnym marketingu. Na wielu produktach można znaleźć magiczne słówko PROTEIN, przez które cena często jest znacznie podwyższona. A ilość białka w tych produktach nie musi być znacznie wyższa niż w zwykłych produktach spożywczych. Nie ma potrzeby od razu sięgać po te produkty, naprawdę wystarczą podstawowe artykuły spożywcze.
A teraz praktycznie – przykłady pełne białka.
Przygotowałem dla Was propozycje w postaci przykładowych talerzy na codzienne spożycie 120–130 g białka (w wersjach klasycznych i dla tych, którzy nie mogą jeść produktów mlecznych). Talerze skupiają się na źródłach białka. Z pewnością warto je uzupełnić warzywami, owocami, orzechami itp., aby zachować jak największą różnorodność i dostarczyć ciału wszystkiego, czego potrzebuje.
Chodzi o inspirację, która zilustruje, z jakich produktów można czerpać białko. Oczywiście każdy niech dostosuje ich ilość do swoich indywidualnych potrzeb.
Pomysł nr.1
Śniadanie – 50 g płatków owsianych z 150 ml mleka (można dodać orzechy, nasiona, jagody…)
Przekąska – 50 g chleba i opakowanie mozzarelli light (125 g) – do tego warzywa
Obiad – 150 g piersi z kurczaka i 50 g ryżu basmati – do tego warzywa, kiszona kapusta
Przekąska – 250 ml kefiru naturalnego, opakowanie jogurtu greckiego naturalnego (140 g) + łyżeczka dżemu
Kolacja – 50 g chleba z 3 plastrami sera żółtego 30% – do tego warzywa
Pomysł nr. 2 (bezmleczny)
Śniadanie – 60 g płatków owsianych zalanych wodą (można dodać orzechy, nasiona, jagody…)
Przekąska – 50 g chleba, puszka tuńczyka (najlepiej w własnym sosie), 2 jajka – do tego warzywa
Obiad – 150 g piersi z kurczaka i 50 g ryżu basmati – do tego warzywa, kiszona kapusta
Przekąska – 50 g chleba, puszka czerwonej fasoli (225 g netto) – do tego warzywa
Kolacja – 40–50 g chleba, 5 plastrów wysokoprocentowej szynki – do tego warzywa
Pomysł nr. 3 (130 g białka)
Śniadanie – 50 g płatków orkiszowych z 150 ml mleka (można dodać orzechy, nasiona, jagody…)
Przekąska – Cottage (opakowanie 200 g)
Obiad – 150 g piersi z indyka i 200 g ziemniaków – do tego warzywa, kiszona kapusta (mięso można zamienić np. na pierś z kurczaka, królika, łopatkę wieprzową, polędwicę…)
Przekąska – 250 ml kefiru naturalnego, opakowanie Skyru naturalnego (150 g) + łyżeczka dżemu
Kolacja – 100 g chleba z 3 plastrami sera żółtego 30% i 3 plastrami chudej szynki – do tego warzywa
Pomysł nr. 4 (bezmleczny, 122 g białka)
Śniadanie – 60 g płatków orkiszowych zalanych wodą (można dodać orzechy, nasiona, jagody, gorzką czekoladę…)
Przekąska – 50 g chleba, puszka tuńczyka (najlepiej w własnym sosie) – do tego warzywa
Obiad – sałatka z 50 g czarnej soczewicy, 50 g makaronu, 100 g piersi z indyka, warzyw (można dodać olej według uznania)
Przekąska – 100 g chleba, 4 plastry chudej szynki, 2 jajka – do tego warzywa
Kolacja – tofu (opakowanie 180 g) – do tego warzywa
Teraz już wiecie, jak się za to zabrać, więc do dzieła, wypełniajcie talerze białkiem! 🙂
Autor: Pavel Furch, dietetyk i instruktor fitness
foto: cz.depositphotos.com i autor
dine4fit.pl
Redakcja
www.dine4fit.pl
1.2.2025
dine4fit.pl
Ciekawe, Przepisy na zdrowe potrawy, Różne